Việc theo dõi sự phát triển thể chất của trẻ trong những năm đầu đời là điều thiết yếu để đảm bảo trẻ đạt được các mốc phát triển cần thiết. Tuy nhiên, không phải lúc nào trẻ cũng phát triển đúng theo tiêu chuẩn chung. Việc biết rõ dấu hiệu trẻ chậm phát triển thể chất sẽ giúp ba mẹ hỗ trợ kịp thời. Bài viết sau đây, KidsUP sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về vấn đề này!
Dấu hiệu trẻ chậm phát triển thể chất mà ba mẹ cần lưu ý
Một trong những kỹ năng cần thiết của ba mẹ chính là hiểu rõ được các giai đoạn phát triển của bé, đặc biệt là các dấu hiệu trẻ chậm phát triển về thể chất. Dưới đây là một số thông tin ba mẹ cần lưu ý để đảm bảo quá trình phát triển của bé toàn diện:
Thời gian bé đạt các cột mốc phát triển quan trọng
Các mốc phát triển về vận động của trẻ thường tuân theo một chu kỳ cụ thể trong năm đầu đời. Khi trẻ không đạt được các cột mốc này đúng thời điểm, điều đó có thể là dấu hiệu của chậm phát triển vận động.
Một số dấu hiệu về thời gian cho thấy bé phát triển chậm về thể chất:
- Trẻ chưa biết lẫy, bò, ngồi đúng độ tuổi: Giai đoạn từ 6 đến 10 tháng tuổi, bé sẽ biết các hoạt động như lẫy, bò, ngồi. Nếu qua giai đoạn 10 tháng nhưng bé vẫn không có các dấu hiệu thực hiện các hoạt động trên, khả năng cao là dấu hiệu của bé phát triển thể chất chậm.
- Trẻ chưa biết đi khi 18 tháng: Điều này có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân như yếu cơ bắp, các vấn đề về xương khớp, hoặc rối loạn phát triển thần kinh. Ba mẹ nên gặp gỡ các chuyên gia phát triển trẻ em để đánh giá và can thiệp kịp thời.
- Cân nặng tăng không đều: Cân nặng của trẻ sơ sinh thường tăng gấp đôi so với khi mới sinh sau khoảng 5-6 tháng, và gấp ba khi trẻ được 1 tuổi. Nếu trẻ không tăng cân đều, hoặc tăng cân rất ít trong một khoảng thời gian dài, đây có thể là dấu hiệu của các vấn đề dinh dưỡng hoặc sức khỏe.
- Chiều cao tăng trưởng không đều: Trẻ em thường tăng chiều cao đều đặn, tăng trung bình khoảng 25 cm trong năm đầu đời và khoảng 12 cm vào năm thứ hai. Nếu chiều cao của trẻ không tăng hoặc tăng rất ít so với tiêu chuẩn tăng trưởng, đây có thể là dấu hiệu của các vấn đề về hormone của bé.
Khả năng vận động kém hơn so với bạn cùng tuổi
Khả năng giữ thăng bằng là một yếu tố quan trọng trong sự phát triển vận động của trẻ, giúp trẻ thực hiện các hoạt động như đứng, đi, chạy và nhảy. Nếu bé gặp khó khăn trong việc giữ thăng bằng, có thể vấn đề xuất phát từ sự phát triển chậm của hệ thần kinh vận động, hệ tiền đình (cơ quan giúp giữ thăng bằng).
Trẻ học cách cầm nắm đồ vật, từ việc nắm chặt đồ chơi đơn giản đến việc sử dụng ngón tay để cầm nắm chính xác hơn. Nếu khả năng này của trẻ phát triển chậm hơn so với các bạn cùng tuổi về lâu dài thì ba mẹ nên hết sức lưu tâm.
Trẻ thiếu năng lượng và hay mệt mỏi
Một trong những dấu hiệu trẻ chậm phát triển thể chất chính là thường xuyên thiếu năng lượng. Bé sẽ có xu hướng không thích những trò chơi hoạt động ngoài trời, không thích vận động,…
Trẻ hay phàn nàn về việc cảm thấy mệt mỏi ngay cả khi không tham gia các hoạt động mạnh. Bé tỏ ra yếu đuối, không đủ sức thực hiện các hoạt động đơn giản như đi bộ một quãng ngắn, leo cầu thang, hoặc thậm chí là đứng lâu.
Nguyên nhân dẫn đến trẻ chậm phát triển thể chất
– Yếu tố di truyền
Một trong những nguyên nhân dẫn đến trẻ chậm phát triển thể chất chính là yếu tố di truyền. Bé sẽ thừa hưởng gen từ ba mẹ, hoặc người thân trong nhà. Khi mẹ mang thai nếu có sự bất thường hoặc biến đổi trong cơ thể do một số những chất mà mẹ nạp vào thì ít nhiều bé cũng bị ảnh hưởng khi chào đời.
Trong một số trường hợp, khi cha mẹ mang các gen của các loại bệnh như hội chứng down, hội chứng Turner, loạn dưỡng cơ Duchenne,… tỷ lệ cơ thể của bé mắc bệnh sẽ cao hơn. Các bất thường trong gen có thể gây ra chậm phát triển, ảnh hưởng đến khả năng vận động, chiều cao, cân nặng…
– Trẻ gặp vấn đề sức khỏe mãn tính
Một trong những nguyên nhân dẫn đến việc chậm phát triển thể chất ở trẻ là các vấn đề về sức khỏe mãn tính. Các bệnh lý như còi xương, suy dinh dưỡng, tim bẩm sinh,… sẽ tác động trực tiếp đến cơ thể, làm chậm phát triển về thể chất.
– Chế độ dinh dưỡng không phù hợp
Khi bé thiếu hụt vi chất dinh dưỡng quan trọng như canxi, vitamin D, sắt,… sẽ tác động trực tiếp đến quá trình phát triển cơ và khung xương của bé. Khi trẻ không nhận đủ lượng calo cần thiết từ thức ăn, cơ thể sẽ thiếu năng lượng để thực hiện quá trình phát triển xương, các mô khác.
– Thiếu sự kích thích và rèn luyện vận động
Vận động là quá trình giúp cơ bắp phát triển và tăng cường sức mạnh. Khi trẻ thiếu hoạt động vận động, cơ bắp sẽ không được kích thích đủ để phát triển đúng cách, dẫn đến yếu cơ. Trẻ sẽ gặp khó khăn trong việc thực hiện các hoạt động vận động cơ bản như chạy, nhảy, leo trèo, hoặc thậm chí là đứng và đi.
Cách ba mẹ hỗ trợ trẻ chậm phát triển thể chất
Nếu như bạn phát hiện những dấu hiệu trẻ chậm phát triển thể chất, ba mẹ cần có sự can thiệp phù hợp. Sau đây là một số cách được các chuyên gia dinh dưỡng khuyến khích ba mẹ áp dụng để tăng cường phát triển thể chất ở bé.
Tăng cường dinh dưỡng cho trẻ
Để đảm bảo trẻ có thể phát triển toàn diện, ba mẹ cần cung cấp đầy đủ các nhóm chất dinh dưỡng thiết yếu như protein, canxi và vitamin. Dưới đây là những thực phẩm nên đưa vào thực đơn hàng ngày của trẻ:
- Thực phẩm giàu protein như thịt bò, cá ngừ, đậu nành, trứng,…
- Thực phẩm giàu canxi như sữa tươi, phô mai, bông cải xanh, rau chân vịt,…
- Thực phẩm giàu vitamin như: Vitamin A (Cà rốt, rau bina); vitamin B (Trứng, thịt gà); vitamin C (Cam, bưởi, dâu tây); Vitamin D (Nấm, cá hồi);…
Khuyến khích trẻ vận động nhiều hơn
Nếu phát hiện dấu hiệu trẻ chậm phát triển thể chất, ba mẹ nên khuyến khích bé vận động nhiều hơn. Ba mẹ có thể hỗ trợ trẻ bằng cách thực hiện các bài tập đơn giản tại nhà và tạo ra môi trường vui chơi an toàn, tích cực như:
- Squat cơ bản: Đây là bài tập giúp tăng cường sức mạnh cho cơ chân. Đặt trẻ đứng thẳng, từ từ hạ cơ thể xuống tư thế ngồi xổm và sau đó đứng lên. Ba mẹ có thể làm cùng trẻ để tạo sự hứng thú.
- Chạy xe đạp: Đi xe đạp là bài tập toàn thân, giúp phát triển cơ chân, cải thiện thăng bằng và sự phối hợp vận động. Nếu có không gian hoặc khu vực an toàn, ba mẹ nên cho trẻ đi xe đạp mỗi ngày.
- Nhảy dây: Nhảy dây là bài tập đơn giản nhưng mang lại hiệu quả cao trong việc phát triển sức bền và độ linh hoạt cho cơ thể. Trẻ có thể tập nhảy dây hàng ngày để rèn luyện thể lực.
Ba mẹ có thể thiết kế một không gian nhỏ tại nhà, chẳng hạn như khu vực thảm tập, để trẻ có thể tự do vận động và thực hiện các bài tập thể dục. Bạn có thể trang bị thêm các vật dụng như bóng, dây nhảy, hoặc xà đơn mini để trẻ có nhiều lựa chọn vận động.
Ba mẹ có thể thiết lập lịch trình vận động hàng ngày cho trẻ, như đi bộ, đạp xe hoặc thực hiện các bài tập ngắn tại nhà. Điều này giúp trẻ hình thành thói quen rèn luyện sức khỏe từ nhỏ.
Thăm khám và can thiệp y tế nếu cần thiết
Cha mẹ cần theo dõi sự phát triển của trẻ và nhận biết các dấu hiệu cho thấy sự chậm phát triển. Nếu trẻ không đạt được các mốc phát triển thể chất, trí tuệ hoặc vận động theo lứa tuổi, cha mẹ cần xem xét việc đưa trẻ đến gặp bác sĩ chuyên khoa.
Dấu hiệu chậm phát triển cần được thăm khám:
- Chậm biết lẫy, bò, đi: Nếu trẻ không biết lẫy sau 6 tháng, không biết ngồi sau 9 tháng, hoặc chưa biết đi khi đến 18 tháng.
- Không tăng cân hoặc chiều cao: Nếu trẻ không tăng cân và chiều cao đều đặn, hoặc bị tụt thì về lâu dài đây có thể là dấu hiệu của thiếu hụt dinh dưỡng, các vấn đề sức khỏe khác.
Những sai lầm ba mẹ cần tránh khi hỗ trợ trẻ phát triển thể chất
– Không nên tạo áp lực cho trẻ
Nhiều ba mẹ vô tình tạo ra áp lực cho con khi mong muốn trẻ đạt được các cột mốc phát triển nhanh chóng, đặc biệt là về chiều cao, cân nặng. Việc ép buộc trẻ ăn quá nhiều đồ dưỡng chất khiến trẻ mang tâm lý sợ ăn.
Ba mẹ cần tạo ra môi trường thoải mái và động viên trẻ tham gia vận động đều đặn. Điều này sẽ giúp trẻ tự tin và phát triển một cách tự nhiên hơn. Đồng thời, khi trẻ được vận động để tiêu hao năng lượng thì khi ăn bé cũng sẽ thấy ngon miệng hơn.
– Tránh so sánh con với các bạn cùng tuổi
Một số ba mẹ vô tình so sánh con mình với những đứa trẻ khác và sử dụng sự khác biệt này như một cách để thúc đẩy trẻ phát triển. Trẻ có thể cảm thấy tự ti và mất đi động lực để rèn luyện hoặc tham gia các hoạt động.
Thay vì so sánh, ba mẹ nên tôn trọng sự phát triển riêng của con mình. Mỗi đứa bé là một cá thể độc lập nên tốc độ phát triển khác nhau. Do đó, ba mẹ nên tập trung vào sự tiến bộ của trẻ theo thời gian, khuyến khích trẻ tự vượt qua chính mình.
– Không nên chỉ dựa vào thực phẩm bổ sung
Thực phẩm bổ sung không thể thay thế cho chế độ ăn uống cân đối và đa dạng. Nếu chỉ dựa vào thực phẩm bổ sung mà không chú ý đến dinh dưỡng từ thực phẩm tươi sống, có thể gây ra những tác dụng phụ không mong muốn.
Ba mẹ cần ưu tiên chế độ ăn uống tự nhiên, giàu dưỡng chất, bao gồm các loại thực phẩm tươi sống như rau củ, các loại hạt, trái cây, thịt cá. Thực phẩm bổ sung chỉ nên được sử dụng khi thực sự cần thiết và theo chỉ định của bác sĩ, không nên thay thế cho bữa ăn chính.
Kết luận
Hy vọng rằng thông qua những chia sẻ bên trên của KidsUP, bạn sẽ hiểu rõ hơn về dấu hiệu trẻ chậm phát triển thể chất. Việc hỗ trợ trẻ phát triển sẽ cần tuyển kiên nhẫn và cảm thông từ phía ba mẹ. Bên cạnh đó, bạn cần tránh tạo áp lực, không nên so sánh bé với bất kỳ ai để tạo môi trường an toàn cho trẻ phát triển.
